Το τσουνάμι είναι ένα θαλάσσιο φαινόμενο, που δημιουργείται από την απότομη μετατόπιση μεγάλων ποσοτήτων νερού και εκδηλώνεται ως κύματα μεγάλου ύψους. Η πρώτη απότομη μετατόπιση του νερού που προκαλεί το τσουνάμι , μπορεί να είναι αποτέλεσμα σεισμού , κυρίως υποθαλάσσιου. Αντίθετα, σε βαθιά νερά, το τσουνάμι, λόγω των χαρακτηριστικών εκεί , δεν θεωρείται κίνδυνος για την στεριά.
Ο σεισμός και το τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού το 2004 έλαβε χώρα 7:58:53 τοπική ώρα, στις 26 Δεκεμβρίου , με επίκεντρο τα ανοικτά της δυτικής ακτής της βόρειας Σουμάτρας στην Ινδονήσια . Ήταν ένας υποθαλάσσιος σεισμός μεγέθους 9,1- 9,3 ρίχτερ . Ο σεισμός προκλήθηκε από ρήξη κατά μήκος του ρήγματος μεταξύ της πλάκας της Βιρμανίας και της Ινδικής πλάκας . Μια σειρά από τεράστια κύματα τσουνάμι -που έφτασαν σε ύψος 30 μέτρα- δημιουργήθηκαν από την υποθαλάσσια δόνηση . Οι πόλεις κατά μήκος των γύρω ακτών του Ινδικού Ωκεανού επηρεάστηκαν σοβαρά, καθώς το τσουνάμι σκότωσε περίπου 227.898 άτομα σε 14 χώρες κάνοντάς το μια από τις πιο θανατηφόρες φυσικές καταστροφές καταγεγραμμένη στην ιστορία.
Όμως και η χώρα μας έχει υποστεί καταστροφές από τσουνάμι στο παρελθόν. Το ημερολόγιο έλεγε 9 Ιούλιου 1956. Στις 5:11, ένας ισχυρός σεισμός της τάξεως 7,5R χτυπά την Αμοργό. Όπως έγραψαν χαρακτηριστικά οι εφημερίδες της εποχής, «η σεισμική δόνηση ισοδυναμούσε με την έκρηξη 10.000 ατομικών βομβών». Προκαλεί μεγάλες ζημιές στα γύρω νησιά Αστυπάλαια, Ανάφη, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο και Σαντορίνη, ενώ γίνεται αισθητός σε όλη την περιοχή του Αιγαίου. Ο σεισμός συνοδεύεται από ένα θαλάσσιο κύμα βαρύτητας (τσουνάμι), που το ύψος του έφτασε τα 25 μέτρα στις ακτές της νοτιοανατολικής Αμοργού και τα 10 μέτρα στην Αστυπάλαια . Επίσης, μεγάλα κύματα έπληξαν τα λιμάνια της Καλύμνου , της Λέρου και της Πάρου. Πέρα από τις φυσικές καταστροφές και τις απώλειες σε ανθρώπινες ζημιές που προκάλεσε ο ίδιος ο σεισμός (στην Σαντορίνη 53 νεκροί και μεγάλες καταστροφές σε σπίτια και δημόσια κτίρια ) η χώρα μας θρήνησε και μια νεκρή γυναίκα από το τσουνάμι που χτύπησε την Κάλυμνο. Η περιγραφή που ακολουθεί είναι χαρακτηριστική του φαινομένου:
Κατά αξιόπιστες πληροφορίες του µηχανικού του ∆ήµου της Καλύµνου 13 λεπτά µετά το σεισµό άρχισε η υποχώρηση της θάλασσας, η οποία σε ορισµένες περιοχές έφθασε τα 200µ. από τις ακτές. Μετά από 5 λεπτά έφθασε στο Καντούκι το πρώτο κύµα κινούµενο µε αστραπιαία ταχύτητα από Α προς ∆ και ακολούθως τα άλλα δύο που κατέκλυσαν το πεδινό µέρος της νήσου σε βάθος 200µ. Το κύµα έφθασε σε ύψος 3,60µ. Σε µερικά σηµεία η στάθµη της θάλασσας κατήλθε κατά 2,5µ περίπου και σε άλλα ανήλθε κατά 5,5µ περίπου.
Η Μεσόγειος, και ειδικά το Αιγαίο, είναι μία από τις πιο επικίνδυνες θαλάσσιες περιοχές για εκδήλωση τσουνάμι λόγω του γεγονότος ότι πρόκειται για κλειστή θάλασσα. Για το λόγο αυτό έχουν τοποθετηθεί σταθμοί ανίχνευσης και προειδοποίησης για τσουνάμι σε διάφορα σημεία των ακτών της Μεσογείου. Πέρα όμως από τους μηχανισμούς προειδοποίησης, απαιτείται ενημέρωση και εγρήγορση των πολιτών. Σήμα κινδύνου μπορεί να στείλει ακόμη και ένας πολίτης με το τηλέφωνό του, όταν αντιληφθεί κατάσταση τσουνάμι. Ακόμη δεν γνωρίζουμε όλοι ότι, μετά από ένα σεισμό ιδιαίτερα μεγάλο απομακρυνόμαστε από την παραλία ή τρέχουμε σε ένα υψηλό μέρος και ποτέ μα ποτέ δεν καθόμαστε αμέριμνοι να παρατηρούμε τη θάλασσα να τραβιέται από την ακτή. Η φύση μάς προειδοποιεί για τσουνάμι από μόνη της!!!!!
Ευαγγελία Ανδρουλάκη